Author :
Abstract
Bu çalışmada kadın öğretmenlerin kariyer engelleri ile mesleklerine yabancılaşmaları arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmada kadın öğretmenlerin, sayı olarak erkek öğretmenlere yakın olmalarına karşın yönetsel kariyer basamaklarında üste çıkıldıkça sayılarının azalmasına yol açan nedenler, kariyer engelleri olarak alınmıştır. Araştırmada çalışma grubu Mersin ili merkez ilçelerindeki (Mezitli, Yenişehir, Toroslar ve Akdeniz) devlet okullarında görev yapan 728 öğretmenden oluşmaktadır. Veriler, İnandı’nın (2009) “Kadın Çalışanların Kariyer Engelleri Ölçeği” (KÇKEÖ) ve Elma'nın (2003) “İşe Yabancılaşma Ölçeği” ile toplanmıştır. Araştırmada kadın öğretmenlerin kariyer engelleri ile mesleki yabancılaşmaları arasında doğrusal bir ilişkinin olduğu ve kariyer engellerinin düşük düzeyde de olsa mesleki yabancılaşmayı yordadığı belirlenmiştir. Araştırma sonuçları, tüm kadın öğretmenlerin kariyer engellerinin varlığını kabul ettiğini göstermektedir. Kadın öğretmenlerin kariyer engelleri etki düzeylerine göre şöyle sıralanmaktadır; “ailevi engeller, toplumsal cinsiyet kalıp yargıları, kadınların kariyere bakış açısı, eğitim, çalışma saati, yaş, ekonomik nedenler ve medeni durumdan kaynaklı engeller, okul-çevre kaynaklı engeller”. Kadın öğretmenler en fazla aileden kaynaklı engellerden etkilenmektedirler. Bir başka ifadeyle, kadın öğretmenler kariyer sürecinde en fazla ailelerinden destek beklemektedirler. Diğer yandan toplumsal cinsiyet kalıp yargıları hala öğretmenlik mesleğinde etkili olmakta ve bu durum kadınların aleyhine sonuçlar doğurmaktadır.
Keywords
Abstract
In this study, the relationship between career barriers of women teachers and their alienation to the teaching is examined. Although the number of women teachers was close to the male teachers in the study, the reasons leading to the decrease of the number of women teachers in the administrational career steps were taken as career barriers. The study group consists of 728 teachers working in public schools in central districts (Mezitli, Yenişehir, Toroslar and Akdeniz) of Mersin. Data were collected through “Women Employees’ Career Barriers Scale” (WECBS) by İnandı (2009) and “Alienation Scale” (AS) by Elma (2003). It was revealed that there is linear relationship between women teachers’ career barriers and alienation, and also, career barriers have predictive power on alienation, though at low level. Research results show that all the women teachers accept the presence of career barriers. Women teachers’ career barriers are sorted according to their predictive power as “domestic barriers, social gender stereotypes, women’s viewpoint of career, education, working hours, age, economic reasons and marital status, and school-environment barriers”. Women teachers are most influenced by domestic barriers. In other words, women teachers are expecting the most support from their families during career development. On the other hand, social gender stereotypes are still influential in teaching profession, which brings about negative consequences for women.
Keywords
- Altinişik, S. (1995). Kadın öğretmenlerin okul müdürü olmasının engelleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [The barriers of female teachers being school head teavhers. Educational Management: Theory and Practice], 3(3), 333-334.
- Amaratunga, D., Haigh, R., & Shanmugam, M. (2006). Employability of women managers in higher education sector: a study on their leadership qualities. Research Institute for the Built and Human Environment, University of Salford, UK.
- Atan, E., & Cetin, M. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan kadın okul yöneticilerinin cam tavana ilişkin algılarının incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi [Investigation of the perceptions of women about glass ceiling school administrators working in primary schools. M.U. Ataturk Education Faculty Educational Sciences Journal], 35, 123-136.
- Balay, R., Simsek, A. S., & Simsek, H. (2012). İlköğretim sınıf öğretmenlerinde mesleki yabancılaşma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi [Professional alienation in elementary school classroom teachers. Journal of Educational Researches], 2(1), 53-72.
- Buyruk, H. (2014). Öğretmenlik mesleğinde kadınlar: Türkiye'de öğretmenliğin feminizasyonundan bahsetmek mümkün mü? Eğitim Bilim Toplum Dergisi [Women in the teaching profession: Is it possible to talk about the feminization of teaching in Turkey? Education Science Society Journal], 12(47), 96-123
- Caglar, C. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin yabancılaşma düzeyleri ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi [The relationship between alienation levels of education faculty students and attitudes towards teaching profession. Journal of Educational Sciences in Theory and Practice], 13(3), 1497-1513.
- Celikten, M. (2004). Okul müdürü koltuğundaki kadınlar: Kayseri ili örneği. Erciyes Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi [Women in school chair seat: Kayseri province example. Journal of Erciyes University Social Sciences Institute], 17(2), 91-118.
- Cetinel, E., & Kutanis, R. Ö. (2014). Kadınların sessizliği: Devlet okullarındaki kadın öğretmenler üzerine bir araştırma. Amme İdaresi Dergisi [Women's silence: A survey of female teachers in public schools. Amme İdaresi Journal], 47(1), 153-173.
- Dirican, M. Ö., & Ozler, N. D. (2014). Örgütlerde yabancılaşma ile tükenmişlik sendromu arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi [A study to determine the relationship between alienation and burnout syndrome in organizations. Journal of Dumlupınar University Social Sciences], 39, 291-310.
- Elma, C. (2003). Alienation of elementary school teachers to work (Example of Ankara). Unpublished PhD thesis. Ankara University, Ankara.
- Erimez, C. (2012). The role of the education faculty students attitudes towards the teaching profession to alienating to their faculty. Unpublished masters thesis, Mersin University, Mersin.
- Erjem, Y. (2005). Eğitimde yabancılaşma olgusu ve öğretmen: Lise öğretmenleri üzerine sosyolojik bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi [Alienation to the education and the teachers: A sociological research on high school teachers. Journal of Turkish Educational Sciences], 3(4), 395-417.
- Gough, K. (2012). Ailenin kökeni. Kadın Antropolojisi. (B. Abiral, çev.). İstanbul: Dipnot Yayınları [The origin of the family. Anthropology of Women. Dipnot Publications].
- Gokkaya, B. V. (2014). Cam tavan, kadın ve ekonomik şiddet [Glass ceiling, women and economic violence]. The Journal of Academic Social Science Studies, 26, 371-383.
- Gunduz, Y. (2010). Öğretmen algılarına göre kadın öğretmenlerin kariyer engellerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [An examination of the career barriers of female teachers according to teacher perceptions. Abant Izzet Baysal University Education Faculty Journal], 10(1), 133-149.
- İnandı, Y. (2009). Kadın öğretmenlerin okul müdürü olmaları önündeki engeller (Mersin ili örneği-Türkiye). Eğitim araştırmaları Dergisi, 36, 161-178.
- İnandı, Y., Özkan, S., Peker, S. & Atik, Ü. (2009). Kadın öğretmenlerin kariyer geliştirme engelleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, [Woman teachers career development barriers. Mersin University Education Faculty Journal], 5(1), 77-96.
- İnandı, Y. & Tunc, B. (2012). Kadın öğretmenlerin kariyer engelleri ve iş doyum düzeyleri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, [The relationship between woman teachers career barriers and job satisfaction. Journal of Educational Sciences Research], 2(2), 203-222.
- Jarmon, L. J. (2014). Cracking the glass ceiling: A phenomenological study of women administrators in higher education. Unpublished dissertation, Iowa State University, ABD.
- Kiraz, S. (2011). Yabancılaşmanın kökeni üzerine. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi [On the root of alienation. Journal of Philosophy and Social Sciences], 12, 147-169.
- Ongen, T. (2002). Marx ve sınıf. Praksis, [Marx and class. Praksis], 8, 9-28.
- Orucu, E., Kilic, R., & Kilic, T. (2007). Cam tavan sendromu ve kadınların üst düzey yönetici pozisyonuna yükselmelerindeki engeller: Balıkesir ili örneği. Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi [Glass ceiling syndrome and barriers to women's rise to senior management positions: Balikesir example. The Journal of Celal Bayar University Faculty of Economics and Administrative Sciences], 14(2), 117135.
- Ozel, H. (2006). İktisat, ideoloji ve iktidar. Karaburun Bilim Kongresi: Bilim ve İktidar, (8-10 Eylül 2006) [Economics, ideology and power. Karaburun Science Congress: Science and Power, 8-10 October 2006]. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~ozel/. Accessed 14 August 2016
- Payne, D. E. (1974). Alienation: An organizational societal comparison. Social Forces, 53(2), 274-282.
- Shakeshaft, C. (2006). Gender and educational management. The SAGE Handbook of Gender and Education. Ed. Christine Skelton, Becky Francis, and Lisa Smulyan. Thousand Oaks, CA: SAGE. 498-512. Chapter DOI: 10.4135/978-1-84860-799-6.n36.
- Seeman, M. (1959). On the meaning of alienation. American Sociological Review, 24(6), 783-791.
- Seeman, M. (1975). Alienation studies. Annual review of sociology, 1, 91-123.
- Simpson, R. (1997). Have times changed? Career barriers and the token woman manager. British Journal of Management, 8, 121-130.
- Tan, M. (1996). Eğitim yönetimindeki kadın azınlık. Amme İdaresi Dergisi [Female minority in education administration. Amme Idaresi Journal], 29(4), 33-42.
- Unal, L. I. (2003). İlköğretim okullarında "demokratik okul ortamının" oluşturulmasına kadın yöneticilerin katkısı. Eğitim Toplum Bilim Dergisi [Contribution of female managers to establish a "democratic school environment" in primary schools. Education Society Science Journal], 1(2), 108-123.
- Unaldi, H. (2011). Turkish novel and alienation: An experimental sociology of literature. Unpublished master's thesis, Selçuk University, Konya.
- Yapici, M. (2005). Eğitim ve yabancılaşma [Education and alienation]. International Journal of Human Sciences, 1(1).
- The global gender gap report. http://reports.weforum.org/global-gender-gap-report-2015/. Accessed 25 August 2016.
