Author :
Abstract
Modern eğitim programlarında öğretmenlerden beklenen en önemli görevlerden birisi de öğrencilere üst-bilişsel okuma stratejilerini kullanabilme becerisi kazandırmaktır. Ancak öğretmenlerin öğrencilere bu becerileri etkili bir şekilde kazandırabilmeleri için öncelikle kendilerinin bu becerilere sahip olmaları gerekmektedir. Bu yüzden bu araştırmada, ilkokul öğretmenlerinin üst-bilişsel okuma stratejilerini kullanabilme becerileri incelenerek, kıdem ve cinsiyetlerinin beceri düzeylerini farklılaştırıp, farklılaştırmadığı belirlenmeye çalışılmaktadır. Tarama modelinin kullanıldığı araştırmanın çalışma evrenini, 2015–2016 öğretim yılında İstanbul’un merkez ilçelerinde görev yapan 634 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, Taraban, Kerr ve Rynearson (2004) tarafından geliştirilen, Çöğmen ve Saracaloğlu (2010) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Üst Bilişsel Okuma Stratejileri Ölçeği (MRSQ, Metacognitive Reading Strategies Questionnaire) kullanılmış-tır. Elde edilen bulgulara göre sınıf öğretmenlerinin üst bilişsel okuma stratejilerini “Oldukça” sık kullandıkları belirlenmiştir. Ayrıca, bayan ve erkek öğretmenlerin strateji kullanma becerileri arasında fark bulunmazken, 10 yıl ve daha az kıdeme sahip öğretmenlerin bu stratejileri biraz daha sık kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlara dayalı olarak da, araştırma, MEB ve öğretmenlere yönelik öneriler getirilmiştir.
Keywords
Abstract
One of the most important tasks expected of teachers in modern education programs is to give students the ability to use metacognitive reading strategies. However, teachers need to have these skills in order for them to be able to gain these skills effectively. Therefore, in this research, the ability of primary school teachers to use metacognitive reading strategies is examined and it is tried to determine whether the skill levels of seniority and gender are differentiated or not. The study population of the study in which the screening model was used constitutes 634 class teachers working in the central districts of Istanbul during the 2015-2016 school year. Metacognitive Reading Strategies Questionnaire (MRSQ), developed by Taraban, Kerr and Rynearson (2004) and adapted to Turkish by Sergeant and Saracaloglu (2010), was used as a data collection tool in the research. According to the findings obtained, it was determined that the class teachers used "high" cognitive reading strategies frequently. In addition, while there is no difference between male and female teachers' ability to use strategy, teachers with 10 or fewer years of success have achieved these strategies a little more often. On the basis of the results obtained, proposals for research, MoNE and teachers were introduced.
Keywords
- Akın, E. & Çeçen, M. A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin okuma stratejileri üstbilişsel farkındalık düzeylerinin değerlendirilmesi: Muş-Bulanık örneği. Turkish Studies-International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(8), 91-110.
- Akyol, H. (2007). Okuma (Editörler: Ahmet Kırkkılıç & Hayati Akyol) İlköğretimde Türkçe Öğretimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
- Ateş, A. (2013). Üniversite öğrencilerinin okuma stratejileri üstbilişsel farkındalık düzeyleri: İnönü üniversitesi örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(4), 258-273.
- Ateş, S. & Yıldırım, K. (2014). Sınıf öğretmenlerinin okuma becerisine yönelik uygulamaları: strateji öğretimi ve anlama. İlköğretim Online, 13(1), 235-257.
- Aydın, F. & Coşkun, M. (2011). Geography teacher candidates' metacognitive awareness levels: a case study from Turkey. Archives of Applied Science Research, 3 (2), 551-557.
- Babacan, T. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının üstbilişsel okuma stratejileri ile çoklu zekâ alanları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
- Baydık, B. (2011). Okuma güçlüğü olan öğrencilerin üstbilişsel okuma stratejilerini kullanımı ve öğretmenlerinin okuduğunu anlama öğretim uygulamalarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(162), 301316.
- Baykara, K. (2011). Öğretmen adaylarının bilişötesi öğrenme stratejileri ile öğretmen yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 80-92.
- BBC, (2016). Retrieved from http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/05/150513oecd_egitim_rapor> on june 01, 2016.
- Bozkurt, M. & Memiş, A. (2013). Beşinci sınıf öğrencilerinin üstbilişsel okuduğunu anlama farkındalığı ve okuma motivasyonları ile okuma düzeyleri arasındaki ilişki, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 147-160.
- Brantmeier, Cindy (2003), “Does gender make a difference? passage content and comprehension in second language reading”, Reading In A Foreign Language, 15(1), 1-27.
- Çeçen, M. A. & Alver, M. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının üstbilişsel okuma stratejilerini kullanma düzeyleri: Giresun üniversitesi örneği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 39-56.
- Çetin, M. F. & Taşkın, Ç. Ş. (2015). Sözlü dönütün ilkokul öğrencilerinin akademik başarı, derse yönelik tutum ve üstbilişsel farkındalığına etkisi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (29), 39-67.
- Coşkun, Eyyup (2006), Lise II. sınıf öğrencilerinin sessiz okuma hızları ve okuduğunu anlama düzeyleri üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi
- Çöğmen, S. (2008). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kullandıkları okuduğunu anlama stratejileri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi
- Çöğmen, S. & Saracaloğlu, A. S. (2010). Üst bilişsel okuma stratejileri ölçeği’nin Türkçeye uyarlama çalışmaları, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 91-99.
- Demir, Ö. D. & Kaya, H. İ. (2015). Öğretmen adaylarının bilişsel farkındalık beceri düzeylerinin eleştirel düşünme durumları ile ilişkilerinin incelenmesi, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(1), 35-68.
- Demirci, N. (2015). Fen bilimleri dersinde üst bilişsel araştırmaya dayalı öğrenmenin dördüncü sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerine, akademik başarılarına ve üst bilişsel süreçlerine etkisi.(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi.
- Demirel, M. (2012). Üniversite öğrencilerinin kullandıkları dil öğrenme stratejileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(43), 141-153.
- Dilci, T. & Babacan, T. (2011). Sınıf öğretmen adaylarının üstbilişsel okuma stratejileri ile çoklu zekâ alanları arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 47-64.
- Dilci, T. & Kaya, S. (2012). 4. ve 5. sınıflarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin üstbilişsel farkındalık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 247-267.
- Doğan, E. (2009). Meslek liselerinde çalışan öğretmenlerin üstbiliş becerileri ile sosyal uyumları arasındaki ilişki: İstanbul Anadolu yakası örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi.
- Duran, S. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin bilişsel farkındalık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Kars: Kafkas Üniversitesi.
- Edizer, Z. Ç. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutumları ile üst bilişsel okuma stratejilerini kullanım düzeyleri arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(2), 645-658.
- Epçaçan, C. (2009). Okuduğunu anlama stratejilerine genel bir bakış. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 207-223.
- Ertekin, S. Z. (2010). A study on the use of reading strategies by students in science and social science departments. (Unpublished doctoral dissertation), Izmir: Dokuz Eylül University.
- Feyzioğlu, E. Y. & Ergin, Ö. (2012). 5E öğrenme modelinin kullanıldığı öğretimin yedinci sınıf öğrencilerinin üst bilişlerine etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(3), 55-77.
- Fogarty, R. (1994). How to Teach for Metacognition. Palatine, Ill: IRI/Skylight.
- Gelen, İ. (2003). Bilişsel farkındalık stratejilerinin Türkçe dersine ilişkin tutum, okuduğunu anlama ve kalıcılığa etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Adana: Çukurova Üniversitesi.
- Gül, Ş., Esra, Ö. K. ve Yılmaz, S. S. (2015). Biyoloji öğretmeni adaylarının üstbiliş farkındalıklarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 119-130.
- Irak, P. M. (2012). Üstbiliş ölçeği çocuk ve ergen formunun Türkçe standardizasyonu, kaygı ve obsesif- kompülsif belirtilerle ilişkisi, Türk Psikiyatri Dergisi, 23(1), 46-52.
- İnce, Y. & Duran, E. (2013). Sınıf öğretmenlerinin okuduğunu anlama stratejilerine yönelik görüşleri ve kullanma düzeyleri, Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1(1), 9-19.
- Kana, F. (2014). Metacognitive awareness of reading strategies levels of secondary school students, Journal of Education Faculty, 16(1), 100-120.
- Karabay, A. (2015). Evaluation of the thesis based on critical thinking skill in terms of critical writing criteria. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(3), 1043-1060.
- Karakelle, S. & Saraç, S. (2007). Çocuklar için üst bilişsel farkındalık ölçeği (ÜBFÖ-Ç) A ve B formları: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 10(20), 87-103.
- Karasakaloğlu, N., Karacaloğlu, A. S. & Özelçi, S. Y. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma stratejileri, eleştirel düşünme tutumları ve üst bilişsel yeterlilikleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 207-221.
- Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (17.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Karatay, H. (2009). Okuma stratejileri bilişsel farkındalik ölçeği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2(19), 58-80.
- Kazu, H. & Yıldırım, N. (2013). Öğretmenlerin bilişsel farkındalık stratejilerini kullanma düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(4), 323-342.
- Kiremitçi, O. (2013). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyleri üzerine bir inceleme. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 4(3), 29-40.
- Koç, C. & Arslan, A. (2015). Ortaokul öğrencilerinin başarı yönelimlerinin ve okuma stratejileri bilişüstü farkındalıklarının incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(5), 485-508.
- Koç, C. (2011). Aktif öğrenmenin okuduğunu anlama ve eleştirel düşünme üzerindeki etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35 (1), 28-37.
- Kural, M., Özdemir, E. & Kocakülah, S. (2014). 10. sınıf modern fizik ünitesinin üstbiliş stratejileri ile destekli öğretiminin özel görelilik kuramı kavramlarının öğretimine etkisi. XI. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Adana: Çukurova Üniversitesi, (15 Eylül, 2014).
- Marcel, B. (2007). Traffic light reading: fostering the independent usage of comprehension strategies with informational text. The Reading Teacher, 60, 778-781.
- Mckeown, R. G. & Gentilucci J. L. (2007). Think-aloud strategy: metacognitive development and monitoring comprehension in the middle school second-language classroom. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 51, 136-147.
- MEB, (2016). Retrieved from http ://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_03/30044345_meb_istatistikleri _orgun_ egitim_ 2015_2016.pdf> on june 06,2016.
- Memnun, D.S. & Akkaya, R. (2009). The levels of metacognitive awareness of primary teacher trainees. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 1919-1923.
- Okçu, V. & Kahyaoğlu, M. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin biliş ötesi öğrenme stratejilerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6,129-146.
- Özcan, Z. Ç. (2007). Sınıf öğretmenlerinin derslerinde biliş üstü beceri geliştiren stratejileri kullanma özelliklerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi.
- Özsoy, G. & Günindi, Y. (2011). Okulöncesi öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalık düzeyleri. İlköğretim Online Dergisi, 10 (2), 430-440.
- Özsoy, G., Çakıroğlu, A. & Kuruyer, G. H. (20-22 Mayıs 2010). Sınıf öğretmeni adaylarının üst-bilişsel farkındalık düzeylerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. 9. Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyum Kitabı, 489-492.
- Öztürk, E. (2012). Okuma stratejileri üstbilişsel farkındalık envanteri\'nin türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 11(2), 292-305.
- Papaleontıou-Louca, E. (2003). The concept and instruction of metacognition. Teacher Development, 7(1), 9-30.
- Phakiti, A. (2003), “A closer at gender and strategy use in L2 reading”, Language Learning, 53(4), 649-703.
- Pilten, P. (2008). Üstbiliş stratejileri öğretiminin ilköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin matematiksel muhakeme becerilerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi.
- Polat, S. & Uslu, M. (2012). Fen ve teknoloji dersinde üstbiliş stratejilerine dayalı öğretim uygulamasının 5. sınıf öğrencilerinin erişilerine etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 28-43.
- Solmaz, D. Y. (2015). Öğrencilerin üst bilişsel okuma stratejileri: Anadolu üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulunda bir araştırma. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 6(1), 25-38.
- Serdil (2012) Türk İngilizce öğretmenlerinin okuma stratejileri ile ilgili inançları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul: Aydın Üniversitesi.
- Taraban, R., M. Kerr, & K. Rynearson (2004). Analytic and pragmatic factors in college students‟ metacognitive reading strategies. Reading Psychology, 25, 67–81.
- Taşçı, G., Altun, A. & Soran, H. (2008). Biyoloji öğretmen adaylarının öğrenme stratejilerinin belirlenmesi üzerine nitel bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 284-296.
- Temizkan, M. (2007). İlköğretim ikinci kademe Türkçe derslerinde okuma stratejilerinin okuduğunu anlama üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi.
- Tosun, A. & Irak, M. (2008). Üstbiliş ölçeği-30’un Türkçe uyarlaması, geçerliği, güvenirliği, kaygı ve obsesif- kompülsif belirtilerle ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi. 19(1), 67-80.
- Tunca, N. & Alkın-Şahin, S. (2014). Öğretmen adaylarının bilişötesi (üst biliş) öğrenme stratejileri ile akademik öz yeterlik inançları arasındaki ilişki. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 4(1), 47-56.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yıldırım, N. (2012). Öğretmenlerin öğrenme-öğretme ortamlarında bilişsel farkındalık stratejilerini kullanma düzeyleri. ( Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Elazığ: Fırat Üniversitesi.
- Yıldız, H. (2012). Üst biliş stratejilerinin öğretmen adaylarının üst bilişsel farkındalıklarına ve öz yeterliklerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Malatya: İnönü Üniversitesi.
