Author :
Abstract
Bu çalışmanın amacı, Türk edebiyatından seçilen üç postmodern anlatı üzerinden, Türk edebiyatı ile dünya klâsikleri arasındaki metinlerarası okumaların, öğrencilerin yaratıcı okuma becerilerini geliştirmelerinde katkıları olup olmadığını araştırmaktır. Postmodern anlatıların temel kurgu ögelerinden olan “metinlerarasılık”, yazar anlatıcının, eserini önceki dönem eserlerine yaptığı göndermeler, anıştırmalar, çağrışımlar, alıntılamalar, parodi-pastiş ve dönüştürümlerle yaratmasıdır. Zorlu bir okuma sürecine giren okur ise sözü edilen ögeleri, zihin şemasında anlamlandırmaya çalışacak, bir anlamda tüm bilişsel süreçlerini işe koşarak, “yaratıcı okuma”ya geçiş yapacaktır. Ancak, buradaki temel sorun, öğrencilerin okuma eksiklikleridir. Önceki eserlerle, çeşitli boyutlarda bağlantı kurabilen, onlardan farklı anlamlar çıkarıp yorum yapabilen öğrenciler ise metni yeniden kurmuş olacaklardır. Metinlerarası okuma, işte bu bağlamda onun yaratıcılık becerilerini geliştireceği gibi okuma kültürünü de artıracaktır. Metinlerarası okumanın yaratıcı okuma becerisine etkileri konulu bu araştırma, 2016-2017 yılı Güz döneminde Orta Anadolu’da bir üniversitede Türkçe Eğitimi alanında yüksek lisans yapan 10 öğrenciyle gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma desenli çalışmada “görüşme” yöntemi kullanılmıştır. Öğrenciler tarafından seçilen Yeni Hayat, Puslu Kıtalar Atlası ve Uykuların Doğusu adlı romanları sınıf ortamında çözümlenmiş, öğrenciler bu anlatıların yaratıcı okuma becerilerine neler kattıklarını, yapılandırılmış görüşme formuna yazmışlardır. Sonuç olarak, öğrenciler, her üç romandaki metinlerarasılık ögelerini bulmada zorlandıkları halde metinlerarası okumaların, yaratıcı okuma becerilerini geliştirmelerinde ve okuma kültürü edinmelerinde kendilerine zengin katkılarda bulunduklarını belirtmişlerdir.
Keywords
Abstract
The object of this study is to investigate whether intertextual reading between Turkish literature and world’s classics contributes to the development of creative reading skills of students through three postmodern narratives selected from Turkish literature. The "intertextuality", which is one of the basic construct factors of postmodern narratives, is that the author the narrator creates his/her work by references to his/her previous works, adumbrations, associations, quotations, parody-pastiche and transformations. The reader who enters a challenging reading process will try to give meaning to said factors in his/her mind, in other words he/she will pass to a “creative reading” by using his/her all cognitive processes. The main problem, however, is the reading deficiencies of the students. Students, who can connect with previous works in various dimensions, infer differently and comment on them, will re-establish the text. In this context intertextual reading will improve creative skills and increase reading cultures as well. This research, the subject matter of which is to determine the effects of the intertextual reading on creative reading skills, was carried out with 10 students who took a master degree in a university in Central Anatolia during the fall semester of 2016-2017. The "interview" method was used in the study of qualitative research design. Novels titled Yeni Hayat, Puslu Kıtalar Atlası ve Uykuların Doğusu, which are selected by students have been analyzed in the class and the students have written on the structured interview form that what contributions have been made to their creative reading skills by these narratives. Consequently, the students have indicated that the intertextual readings have made rich contributions to them for improving their creative reading skills and acquiring the reading culture although they had difficulties to find intertextuality factors in each three novel.
Keywords
- Reviewing the literature; it is seen that there are many publications on creative reading such as theses, articles, book sections and even books. An extensive educational project was applied for the first time in the school year of 1997-1998 within the scope of the 75th anniversary of the Republic. 300 students from different socio-economic backgrounds receiving education at five primary schools in İstanbul were asked to write down their opinions about certain children’s books as they wished to. As a result of the study, it was determined that children were unable to express their thoughts confidently due to the oppressive quality of education received from family or school and continued to think by heart and in patterns (İpşiroğlu, 2000: 5-6).
- As a result of the study regarding whether they acquired reading skills in the 2005 Turkish curriculum or not, it was determined that 85% of students were successful and 5 out of 34 acquisitions were not obtained at all.
- Various publications have been included in literature journals since the 2000s concerning intertextual relations such as; “Components of Cemal Süreya’s poetry in consideration of intertextual relations. (GökalpAlpaslan, G. G. 2009:436-463). “A view to yesterday’s Ferdâ to today’s Ferdâ within the context of intertextual relations” (Akbulut, 2009: 736-759); Intertextual reflections of the narratives of “Leylâ and Mecnun” and “Ferhad and Şirin” on the modern literature from the perspective of the concept of justification (Tunç, 2009: 19-29); “Intertextual relations in Tanpınar’s novels” (Akyıldız, 2010: 715-727). “Mustafa Kutlu’s quintet in terms of intertextual relations (Qasımova, 2011: 61-86). “Intertextual relations in the story of Kerem and Aslı” (Bars, 2013: 68-82).
- On the other hand, there is a limited number of publications concerning the effects of intertextual reading on creative reading. 6th, 7th. and 8th grade Turkish school book and teacher’s guide book were analyzed within the context of the criterion of intertextuality (Karatay, 2010). In the study, it was determined that references in themes and texts which were discussed for the purpose of structuring learning in educational instruments were performed as associations with disciplines except for the Turkish lesson, but they were not adequate in every theme and text.
- Aside from the aforementioned study, a poster notice had been presented at the VI. National Symposium on Classroom Teaching Education which was prepared by Anadolu University in the field of education regarding the definition of intertextual reading and how it should be (Ünal, 2007). A trial of interpretation from texts was also applied in the 5th grade Turkish lesson at the XI. National Symposium on Classroom Teaching Education (Aru, 2015). The concept of intertextual reading will hopefully become more popular as it is included in primary and seconday education Turkish and Literature curriculums and taught in school books in the field of education.
- Intertextual reading which includes the reader in the text, encourages her or him to produce meaning and constantly operates her or his cognitive processes is also a problem of hermeneutics. “The process of explaining and examining the meaning and understanding the meaning of a work is the main problem of hermeneutics. Hermeneutics is the knowledge of understanding, especially understanding the text” (Göktürk, 1989: 103-104).
- This act of reading which means leaving the reader alone with the text is also grounded on the theory of aesthetic effect. The aesthetic effect to be created by a literary text is an effective power that will emerge in this process of reading (Iser, 1990: 6-8). It will aesthetically amuse the person when she or he reads it.
- GENİŞLETİLMİŞ ÖZET Amaç Bu çalışmanın amacı, Türk edebiyatından seçilen üç postmodern anlatı üzerinden, Türk edebiyatı ile dünya klâsikleri arasındaki metinlerarası okumaların, öğrencilerin yaratıcı okuma becerilerini geliştirmelerinde katkıları olup olmadığını araştırmaktır. Postmodern anlatıların temel kurgu ögelerinden olan “metinlerarasılık”, yazar anlatıcının, eserini önceki dönem eserlerine yaptığı göndermeler, anıştırmalar, çağrışımlar, alıntılamalar, parodi-pastiş ve dönüştürümlerle yaratmasıdır. Zorlu bir okuma sürecine giren okur ise sözü edilen ögeleri, zihin şemasında anlamlandırmaya çalışacak, bir anlamda tüm bilişsel süreçlerini işe koşarak, “yaratıcı okuma” ya geçiş yapacaktır. Çalışmada yaratıcı okumaya geçiş süreci yordanmıştır. Yöntem Metinler arası okumalar yoluyla, öğrencilerin, bir üstbiliş eğitimi olan yaratıcı okuma becerilerini geliştirmelerinin incelendiği bu çalışma, nitel araştırma deseniyle tasarımlanmıştır. Metinlerarası okumaların yaratıcı okuma becerisine etkisi konulu bu çalışma, 2016-2017 yılı Güz döneminde Orta Anadolu’da bir üniversitede Türkçe Eğitimi alanında yüksek lisans yapan 10 öğrenciyle gerçekleştirilmiştir. İlk olarak, öğrencilere, postmodern anlatılar ve onun temel kurgu ögelerinden olan metinlerarasılık hakkında bilgi verilmiş ve metinlerarası okuma, iki eserle (Kara Kitap ile Suskunlar) örneklendirilmiştir. İkinci aşamada, öğrenciler tarafından seçilen üç postmodern anlatı, Orhan Pamuk’un Yeni Hayat, İhsan Oktay Anar’ın Puslu Kıtalar Atlası ve Hasan Ali Toptaş’ın Uykuların Doğusu adlı romanları sınıf ortamında çözümlenmiş, öğrencilerden, bu eserlerin yaratıcı okuma becerilerine neler kattıklarını, okuma sürecinde ne gibi anlamlandırma sorunu yaşadıklarını, araştırmacı tarafından hazırlanan görüşme formuna yazmaları istenmiştir. Üçüncü aşamada, görüşme formuyla elde edilen veriler, araştırmacının dışında iki alan uzmanı ile ölçme-değerlendirme uzmanı tarafından ayrı ayrı incelenmiş, temel ve alt izlekler belirlenerek, benzer görüşü taşıyanlar, bir grup altında toplanarak bulgular yorumlanmıştır. Bulgular Bu bölümde, çalışma grubunu oluşturan öğrenciler, metinlerarası okumaların kendilerine sağladığı katkılar ile okudukları anlatılarda başka metinlere yapılan göndermeleri anlamlandırmada zorlandıkları ögelerle ilgili görüşlerini dile getirmişlerdir. Öğrenciler, ilk sırada metinlerarası okumaların, kendilerinin “yaratıcı okuma becerilerini” geliştirdiklerini, İkinci sırada, “Eleştirel okuma becerilerini geliştirme” ile “okuma kültürlerini zenginleştirdiklerini belirtmişlerdir. Bu suretle de “okuma sürecinde bilgi eksiklerini fark ettiklerini” eklemişlerdir. Öğrenciler, metinlerarası okuma sürecinde en çok «disiplinlerarası göndermeleri anlamlandırmada» zorlandıklarını belirtmektedirler. En kolay anlamlandırdıkları edebiyat eserleri ise, “Doğu anlatıları”dır. Öğrencilerin, farklı disiplinler arasındaki göndermeleri anlamlandırırken (tarih, coğrafya, psikoloji, felsefe, sanat tarihi, estetik, dünya edebiyatı, arkeoloji, mimarî gibi) değişik alanlarda bilgi eksiklikleri olduğunu, bunları ansiklopedik araştırma yapmadan öğrenemediklerini belirtmişledir. Doğu anlatılarındaki göndermeleri, daha önceki öğretim basamaklarında, ortaöğretim ve lisans programlarında okudukları için imgeleri ve karakterleri tanıdıkları için göndermeleri daha kolay anlamlandırmalarını ifade etmişlerdir.
- Alanyazın tarandığında, yaratıcı okuma konusunda, tez, makale, bildiri, kitap bölümü hatta kitap tarzında birçok yayın bulunduğu anlaşılmaktadır. Ancak, metinlerarası okumanın yaratıcı okuma üzerine etkileri konusunda sınırlı sayıda yayın bulunmaktadır. Bu kavram, eğitim alanında da ilk kez, 2004–2005 yılı İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzunda (1–5. Sınıflar için) geçmektedir. Programın özellikleri belirtilirken metinlerarası okumanın temel beceriler arasında yer aldığı belirtilmiştir. Programda, 6–8. sınıfları için de öngörülen metinlerarası okuma ifadesi, yürürlükte olan 2017 Türkçe Öğretim Programında da vurgulanmıştır. Öğrencinin okuma ve yazma kazanımlarının geliştirilmesi için metinlerarası okumalar yapılması önerilmiş, metinler yoluyla öğrenciden anlam kurması beklenmiş ve bu okuma tarzı, bir üst bilişsel beceri olarak değerlendirilmiştir.
- REFERENCES Akbulut, G. (2009). “Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Dünün Ferdâ’sından Günün Ferdâ’sına Bir Bakış”. Turkish Studies, 4(1-I), 736-759. Aktulum, K. (2000) Metinlerarası İlişkiler. İstanbul: Öteki Yayınları. Akyol, H. (2010). Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Allen, G. (2000). Intertextuality. London: Routledge. Aydın, M. (Editör) (2011). İlköğretim Türkçe Ders Kitabı 7. Ankara: Koza Yayın Dağıtım. Aytan, N. (2014). ”Okuma Çeşidi Olarak Yaratıcı Okumaya Genel Bir Bakış”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(5), 651-66. Bars, M. E. (2013). “Kerem İle Aslı Hikâyesinde Metinlerarası İlişkiler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(24), 68-82. Bayrak Akyıldız, H. (2010). “Tanpınar’ın Romanlarında Metinlerarası İlişkiler”. Turkish Studies, 5(3), 715-727. Burgin, Richard. (1994). Borges ile Söyleşi. Çev., Alber Sabanoğlu. İstanbul: Mitos Yayınları. Coşkun Ögeyik, M. (2008). Metinlerarasılık ve Yazın Eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık. Deniz, K. (Editör) (2011). İlköğretim Türkçe Ders Kitabı 6. Ankara: MEB Devlet Kitapları. Ecevit, Y. (2008). Orhan Pamuk’u Okumak. İstanbul: İletişim Yayınları. Edmuns, L. (2001). Intertextuality and The Reading of Roman Poetry. London: The Johns Hopkins Univesity Press. Gökalp Alpaslan, G. G. (2009). “Metinlerarası İlişkiler Işığında Cemal Süreya Şiirinin Bileşenleri”. Turkish Studies, 4(1-I), 436-463. Göktürk, A. (1989). Sözün Ötesi. İstanbul: İnkılap Kitabevi. Günay, D. (2007). Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual. Hartman, D.K. (1995). “Eight Readers Reading: The İntertextual Links of Proficient Readers Reading Multiple Passages”. Reading Research Quarterly, 30, 520¬-561. Iser, W. (1990). Der Akt des Lesens: Theorie Asthetischer Wirkung. München: Wilhelm Fink Verlag. Işıksalan, N. (2007). “Postmodern Öğreti Ve Bir Postmodern Roman Çözümlemesi: Kara Kitap/ Orhan Pamuk”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 419-466. İpşiroğlu, N. (2000). Yaratıcı Okuma-I. İstanbul: Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Yayınları. Karatay, H. (2010). “Türkçe Dersi Öğretim Araçlarında Yapılandırmacılık: Metinlerarasılık”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 155-178. Köksal, K. ve Ünal, E. (2008). “Metinler Arası Okumanın Okuduğunu Anlamaya Etkisi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 154-169. Lenski, S. D. (1998). “Intertextual Intentions: Making Connections Across Texts”. Clearing House, 72(2), 74-75. MEB (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6–8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi. MEB (2009). İlköğretim Türkçe Dersi (1–5. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi. MEB (2017). Türkçe Dersi Öğretim Programı (1-8. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları. Özbek, Y. (2005). Postmodernizm ve Alımlama Estetiği. Konya: Çizgi Kitabevi. Plett, H. (Editör) (1991). Intertextuality. New York: Walter de Gruyter Qasımova, L. (2011). “Metinlerarası İlişkiler Açısından Mustafa Kutlu’nun Beşlemesi”. A.Ü.Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 46, 61-86. Rifat, Mehmet. (2005). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları. İstanbul: YKY Yayınları. Short, K. G. (1992). “Researching İntertextuality Within Collaborative Classroom Learning Environments”. Linguistics and Education, 4, 313¬-333. Tunç, G. (2009). “’Leylâ ile Mecnun’ ve ‘Ferhad ile Şirin’ Anlatılarının Meşrulaştırma Kavramı Odağında Çağdaş Edebiyata Metinlerarası Yansımaları”. Millî Folklor Dergisi, 21(83), 19-29. Uzun, L. (2009). “Yaratıcı Okuma Süreçleri”, Çocuk ve Okuma Kültürü Sempozyumu, 24-25, Ankara. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
