A Meta-Synthesis Study on Investigations of Dissertations in Education Regarding Reasoning Skills in Turkey
Author :
Abstract
Akıl yürütme kavramı farklı bilimsel disiplinlerde ve farklı alanlarda açık veya örtük bir biçimde karşımıza çıkan bir konudur. Bu nedenle akıl yürütme üzerine yapılacak çalışmaların dolaylı ve doğrudan birçok alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Genel olarak, akıl yürütme ve düşünme becerisinin birbirinin yerine kullanılmasına rağmen, akıl yürütmenin, düşünmenin daha sistemli ve kurallı bir hali olduğu ifade edilmektedir. Disiplinler arası bir kavram olarak akıl yürütme hem eğitim bilimleri hem de ilgili literatür açısından önemli bir kavramdır. Bu çalışmada akıl yürütme kavramıyla ilişkili olan Türkiye’de hazırlanmış yüksek lisans ve doktora tezlerinde “akıl yürütme kavramının ele alınışının” incelenmesi hedeflenmiştir. Bu çerçevede bu çalışmanın amacına hizmet edebilecek, nitel veya nicel araştırma yöntemlerini kullanarak hazırlanmış, 1998 ve 2017 arasında kabul edilmiş yüksek lisans ve doktora tezleri araştırma kapsamına alınmıştır. Çalışmada veriler doküman analizi tekniğiyle toplanmış ve içerik analiziyle incelenmiştir. Araştırma sonucunda tezlerde akıl yürütmenin bilişsel bir değişken olarak, daha çok fen ve matematik alanlarında akıl yürütmeye ağırlık verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın bir diğer sonucu olarak, her ne kadar sosyal bilimler alanında yapılan çalışmalar, akıl yürütme becerisini sosyolojik değişkenler açısından ele alsa da, akıl yürütmeyi sosyolojik bir değişkenden ziyade bireysel bir değişkenin sosyolojik olgular açısından incelenmesi şeklinde ele aldığı görülmüştür. Elde edilen bulgular doğrultusunda akıl yürütme becerilerinin, düşünme becerileriyle ilişkisi ve ayrımını içeren çalışmaların yapılmasının literatür açısından önemli bir gereklilik olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda akıl yürütme becerisinin geniş bir perspektiften ve disiplinler arası bir açıdan ele alınması gerektiği önerisinde bulunulmuştur.
Keywords
Abstract
The reasoning is a concept that can be used explicitly or implicitly in different scientific disciplines and in different fields. Therefore, it is thought that studies conducted on reasoning will contribute directly and indirectly to many areas in many aspects. In general, although the concepts of reasoning and thinking are used interchangeably, reasoning is considered to be a more systematic and normative form of thinking. As an interdisciplinary concept, reasoning is an important term for both educational sciences and the related literature. The aim of this study is to investigate academic dissertations related with the concept of reasoning prepared in Turkey. Master's and doctoral theses from 1998 to 2017 prepared via using qualitative or quantitative research methods, the aims and themes of which are compatible with the content of this study, is included in this study. The data were collected by document analysis technique and analyzed by content analysis. As a result of the study, it was concluded that reasoning in the dissertations was focused as cognitive variable and investigated especially in science and mathematics. As a result of the study, although studies in the field of social sciences address the reasoning skills in terms of sociological variables, it was seen that the reasoning was examined as an isolated variable in terms of a sociological variables rather than being a sociological phenomenon investigated in terms of sociological phenomena. In the light of the findings, it was concluded that conducting studies involving reasoning skills and its relationship with thinking skills is an important necessity for the literature. As a result of the research, it has been suggested that reasoning skills should be examined in a more a broad perspective and in terms of an interdisciplinary point of view.
Keywords
- Aladağ, A. (2009). İlköğretim öğrencilerinin orantısal akıl yürütmeye dayalı sözel problemler ile gerçekçi cevap gerektiren problemleri çözme becerilerinin incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). Çukurova University, Adana.
- Altaylı, D. (2012). Gerçekçi matematik eğitiminin oran orantı konusunun öğretimi ve orantısal akıl yürütme becerilerinin geliştirilmesine etkisi. (Unpublished master’s thesis). Atatürk University, Erzurum.
- Arıcı, S. (2012). Origami temelli öğretimin 10. sınıf öğrencilerinin uzamsal görselleştirme, geometri başarısı ve geometrik akıl yürütmeleri üzerine etkisi. (Unpublished master’s thesis). Boğaziçi University, İstanbul.
- Arslan, A. (2006). İlkçağ Felsefesi Tarihi 1. İstanbul Bilgi University Yayınları: İstanbul
- Baydilek, N. B. (2010). Nesnelerin karakteristik özelliklerinin değiştirilmesine dayalı etkinliklerin 6 yaş çocuklarının akıl yürütme becerilerine etkisi. (Unpublished master’s thesis). Gaziosmanpaşa University, Tokat.
- Baydilek, N. B. (2015). Okul öncesi eğitim programında akıl yürütme becerilerinin yeri ve okul öncesi eğitim sınıflarında akıl yürütme becerilerinin desteklenmesinde örtük programın işlevi. (Unpublished doctoral dissertation). Adnan Menderes University, Aydın.
- Bloom, B. S., Englehart, M. D., Furst, E. J., Hill, W. & Krathwohl, D. R. (1956). Taxonomy of education objectives: Handbook I, the cognitive domain. David Mc KAY Company: New York.
- Bolay, S. H. (1989). Akıl, İslam Ansiklopedisi, In Vol: 2, (p: 238-242.)
- Bulut, T. (2015). İlköğretim matematik dersi öğretim programındaki temel becerilerin öğrenci çalışma kitaplarında yer alma durumu. (Unpublished master’s thesis). Düzce University, Düzce.
- Changeux, J. P. & Ricoeur, P. (2007). Neden Nasıl Düşünürüz? Metis Yayınları: İstanbul.
- Churchland. P. S. (2013). Güvenen beyin. Alfa Basım Yayım Dağıtım: İstanbul.
- Cihan, A.K. (2003). İbn Sina’nın bilgi teorisine genel bir bakış. Bilimname, 2, 103-117.
- Conkbayır, M. & Pascal, C. (2014). Early Childhood Theories and Contemporary Issues. Bloomsbury Academic: New York.
- Coşar, N. (2010). İlköğretim 6. sınıf matematik ders kitabındaki problemlerin analizi. (Unpublished master’s thesis). Celal Bayar University, Manisa.
- Çalık, M. & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
- Çatak, M. (2011). Bir ilköğretim matematik öğretmeninin etkinlik seçimlerine ilişkin pedagojik akıl yürütme süreçleri. (Unpublished doctoral dissertation). Middle East Technical University, Ankara.
- Çelik, A. (2010). İlköğretim öğrencilerinin orantısal akıl yürütme becerileri ile oran-orantı problemlerini kurma becerileri arasındaki ilişki. (Unpublished master’s thesis). Hacettepe University, Ankara.
- Çetin, H. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin orantısal akıl yürütme becerileri ile denklem çözme başarıları arasındaki ilişki üzerine bir çalışma. (Unpublished doctoral dissertation). Selçuk University, Konya.
- Çiftçi, Z. (2015). Ortaöğretim matematik öğretmeni adaylarının matematiksel akıl yürütme becerilerinin incelenmesi. (Unpublished doctoral dissertation). Atatürk University, Erzurum.
- Çolak, F. G. (2016). Örüntü temelli matematik eğitimi programı'nın 61-72 aylık çocukların akıl yürütme becerisine etkisi. (Unpublished master’s thesis). Gazi University, Ankara.
- Damasio, A. R. (2006). Descartes’in Yanılgısı. Varlık Bilim: İstanbul.
- Doğan, Y. (2007). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihsel yazılı kanıtların kullanımı. (Unpublished doctoral dissertation). Gazi University, Ankara.
- Duran, V. (2014). Öğretmen adaylarının hipotetik-yaratıcı akıl yürütme becerilerinin, bilimsel epistemolojik inançları, öğrenme stilleri ve demografik özellikleri açısından incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). Muğla Sıtkı Koçman University, Muğla.
- Ergin, B. (2015). Annelerin çocuklarına uyguladıkları açıklayıcı akıl yürütme ve bilişsel uyarım davranışları açısından çocuklarının görsel algı ve alıcı dil gelişimlerinin incelenmesi. (Unpublished doctoral dissertation). Selçuk University, Konya.
- Erginsoy. D. (2010). Üniversite öğrencilerinin toplumsal ilgileri. bilişsel çarpıtmaları ve ilk anıları. (Unpublished doctoral dissertation). Marmara University, İstanbul.
- Ergül, A. (2014). Erken matematiksel akıl yürütme becerileri değerlendirme aracı geliştirilmesi. (Unpublished doctoral dissertation). Hacettepe University, Ankara.
- Ertaş, H. (2012). Okul dışı etkinliklerle desteklenen eleştirel düşünme öğretiminin, eleştirel düşünme eğilimine ve fizik dersine yönelik tutuma etkisi. (Unpublished doctoral dissertation). Hacettepe University, Ankara.
- Gould, S. J. (1998). Darwin ve Sonrası. Tübitak Yayınları: Ankara.
- Gözüm, A. İ. C. (2017). Okul öncesi dönemde dikkat yetisinin gelişimi programının çocukların dikkat yetisi kazanımı ile akıl yürütme becerilerine etkisi. (Unpublished doctoral dissertation). Gazi University, Ankara.
- Gül, F. S. (2015). 5-6 yaş grubu çocukların işitsel muhakeme ve işlem becerilerinin annelerin açıklayıcı akıl yürütme ve bilişsel uyarım davranışları açısından incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). Selçuk University,
- Gülşen, İ. (2012). Matematik öğretmen adaylarının görsel akıl yürütme durumlarının incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). Gazi University, Ankara.
- Gültekin, F. (2013). Ortaöğretimde tarih derslerinin öğrencilerin akıl yürütmelerine etkisi: Aksaray ili örneği. (Unpublished doctoral dissertation). Gazi University, Ankara.
- Gündüz, Ş. (2008). Fizik problemlerini çözme performansının teşhise yönelik değerlendirilmesinde bir model geliştirilmesi. (Unpublished doctoral dissertation). Marmara University, İstanbul.
- Hocaoğlu, D. (2007). Sokrates Öncesi Grek Felsefesi Ders Notları, http://www.durmushocaoglu.com/ data/ yazipdf/DHocaoglu_685__DERS_NOTU_FELSEFE_SokratesOncesi_Grek_Felsefesi_Edisyon_2.pdf Erişim Tarihi: 09.09.2018
- Kahneman, D. (2003). A perspective on judgement and choice. American Psychologist, 58, 697-720.
- Karakaya, E. (2015). Bilimsel bilginin doğasını anlama ile sosyo-bilimsel konularda akıl yürütme. (Unpublished master’s thesis). Marmara University, İstanbul.
- Karatoprak, R. (2014). Matematik öğretmen adaylarının istatiksel akıl yürütmesinin ölçülmesi. (Unpublished master’s thesis). Boğaziçi University, İstanbul.
- Karslı, N. (2016). Buluş yoluyla öğrenme yaklaşımını esas alan matematik öğretiminin 8. sınıf öğrencilerinin akıl yürütme ve ilişkilendirme becerilerine etkisi. (Unpublished master’s thesis). Başkent University, Ankara.
- Kayserilioğlu, K. (2017). Erken modern çağ ve avangard sanatta akılcılık eleştirileri. (Unpublished master’s thesis). Yeditepe University, İstanbul.
- Kazez, H. (2015). İlkokul 2. sınıflarda Lego MoreTomath eğitsel aracınının matematikte problem çözme, akıcılık, anlama ve akıl yürütme becerilerine etkisi: Bir vaka incelemesi. (Unpublished master’s thesis). Fırat University, Elazığ.
- Kırca, M. A. (2007). Okul öncesi eğitimin ilköğretim birinci sınıf çocuklarının okula hazır bulunuşluklarına etkisinin incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). Hacettepe University, Ankara.
- Kurbal, M. S. (2015). 6. sınıf zekâ oyunları dersi öğrencilerinin problem çözme stratejilerinin ve akıl yürütme becerilerinin incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). Middle East Technical University, Ankara.
- Kurtulan, B. (2015). Erken çocukluk döneminde (4 – 7 yaş) bilişsel beceriler ile sosyal beceriler arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). Marmara University, İstanbul.
- Kurugül, S. (2012). Tasarım eğitiminde akıl yürütmeyi tartışmak: Sayısal araçlarla bir tasarım alıştırması denemesi. (Unpublished master’s thesis). İstanbul Technical University, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Küpçü, A. R. (2008). Etkinlik temelli öğretim yaklaşımının orantısal akil yürütmeye dayalı problem çözme başarısına etkisi. (Unpublished doctoral dissertation). Marmara University, İstanbul.
- Lipman, M. (1988), Critical thinking- what can it be. Educational Leadership, 38-43.
- Mayer, R. E. (1992). Thinking, Problem Solving, Cognition. (Second Edition). W. H. Freeman and Company: New York.
- Metin, D. (2015). Ortaokul öğrencilerinin doğal taşlarla ilgili sözdebilimsel uygulamalar hakkındaki algıları ve mantıksal düşünme desenleri. (Unpublished doctoral dissertation). Middle East Technical University, Ankara.
- Öz, T. (2017). 7. sınıf öğrencilerinin matematiksel akıl yürütme süreçlerinin incelenmesi. (Unpublished master’s thesis. Atatürk University, Erzurum.
- Özbay, S. (2012). Informel çıkarsamalı akıl yürütmede öğrencilerin örneklem hakkındaki akıl yürütme ve düşünme süreçleri. (Unpublished master’s thesis). Pamukkale University, Denizli.
- Pakmak, S. G. (2014). 6. sınıf öğrencilerinin niceliksel ve niteliksel orantısal akıl yürütme problemlerinin çözümündeki anlayışlarının incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). Pamukkale University, Denizli.
- Paul, R. & Elder, L. (2016). Kritik Düşünme. Nobel Yayınları: İstanbul.
- Pelen, M. S. (2014). 6. sınıf öğrencilerinin orantısal akıl yürütme becerilerinin problemlerin sınıflanması ve sayısal yapılarına göre incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). Çukurova University, Adana.
- Rogoff, B. (2003). The Cultural Nature of Human Development. Oxford University Press: New York.
- Sadler, T. D. & Zeidler, D. L. (2005). Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42(1), 112-138. http://dx.doi.org/10.1002/tea.20042
- Salmon, G. (2009). Lévy-Bruhl and the Problem of Contradiction. https://booksandideas.net/Levy-Bruhl-and-the- Problem-of.html, Erişim Tarihi: 02.10.2018
- Sofuoğlu, S. (2015). Kovaryasyonel olarak değişen nicelikler arasındaki ilişki hakkında akıl yürütme ve grafik çizme: Lise öğrencileri ve matematik öğretmen adayları örneği. (Unpublished master’s thesis). Middle East Technical University, Ankara.
- Şahin, Y. (2012). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının geometrik akıl yürütmelerinin bazı değişkenler açısından
- Teleoğlu, Ş. F.Ç. (2016). Erken çocuklukta üstün yetenekli ve normal gelişim gösteren çocukların ahlaki akıl yürütmelerinin incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). Hacettepe University, Ankara.
- Toulmin, S. (2003). The Uses of Argument. Cambridge University Press (Updated edition): New York.
- Törün, S.E. (2005). Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin öğrenme biçimleri ve klinik akıl yürütme becerilerinin incelenmesi. (Unpublished master’s thesis). Ege University, İzmir.
- Tunç, M. P. (2016). Ortaokul matematik öğretmen adaylarının uygulamaya dayalı bir öğretim modülünün öncesinde ve sonrasında orantısal akıl yürütmeleri. (Unpublished doctoral dissertation). Middle East Technical University, Ankara.
- Uğur, M. (2008). Duygudurum Bozuklukları, Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar, Sempozyum Dizisi No:62, (P. 59-84).
- Umay, A. (2003). Matematiksel muhakeme yeteneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 234-243.
- Urhan, G. (2016). Argümantasyon tabanlı öğrenme ortamlarında öğrencilerin argüman kalitelerinin ve informal akıl yürütme becerilerinin incelenmesi. (Unpublished doctoral dissertation). Gazi University, Ankara.
- Ünsal, A. (2009). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin orantısal akıl yürütme becerilerinin başarı, tutum ve cinsiyet değişkenleri açısından incelenmesi: Bolu ili örneği. (Unpublished master’s thesis). Abant İzzet Baysal University, Bolu.
- Yıldırım, A. & Şimşek H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık: Ankara.
- Yıldız, M. (2010). İbn Sînâ’nın kutsal akıl öğretisi. Journal of Islamic Research, 21(2), 83-108.
- Zimmer, L. (2006). Qualitative meta-synthesis: A question of dialoguing with texts. Journal of Advanced Nursing, 53(3), 311-318. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2006.03721.x
