Evaluation of Elementary School 4th Grade Human Rights, Citizenship and Democracy Course’s Curriculum According To Teachers’ Perspectives: A Qualitative Research
Author :
Year-Number: 2018-Volume 10, Issue 5
Language : null
Konu :
Abstract
Türk Eğitim Sisteminde İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi dersi ilkokul 4. sınıf düzeyinde haftada iki ders saati olarak okutulmaktadır. Bu araştırmanın amacı, İlkokul 4. Sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programının uygulanması hakkında sınıf öğretmenlerinin görüşlerini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel metodoloji bağlamında olgubilimden yararlanılmıştır. 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Kastamonu ilinde görev yapan toplam 30 sınıf öğretmeniyle gerçekleştirilen araştırmada veri toplama aracı olarak mülakat kullanılmıştır. Araştırma kapsamında toplanan veriler içerik analiziyle çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda öğretmenlerin öğretim programını çok soyut buldukları ve öğrenci seviyesinin üzerinde gördükleri ortaya çıkmıştır. Ayrıca öğretmenlerin öğretim programının günlük hayatla ilişkilendirilecek bir yapıda olmadığını söyledikleri tespit edilmiştir. Bununla birlikte öğretmenlerin dersin öğrenci seviyesine indirgenerek erken yaşta kesinlikle verilmesinden yana oldukları, dersi demokratik vatandaş yetiştirme özeliği nedeniyle gerekli bir ders olarak gördükleri ve içerik itibariyle sosyal bilgilerin içerisine entegre edilebilecek bir yapıda olduğunu ifade ettikleri belirlenmiştir.
Keywords
Abstract
Türk Eğitim Sisteminde İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi dersi ilkokul 4. sınıf düzeyinde haftada iki ders saati olarak okutulmaktadır. Bu araştırmanın amacı, İlkokul 4. Sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programının uygulanması hakkında sınıf öğretmenlerinin görüşlerini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel metodoloji bağlamında olgubilimden yararlanılmıştır. 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Kastamonu ilinde görev yapan toplam 30 sınıf öğretmeniyle gerçekleştirilen araştırmada veri toplama aracı olarak mülakat kullanılmıştır. Araştırma kapsamında toplanan veriler içerik analiziyle çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda öğretmenlerin öğretim programını çok soyut buldukları ve öğrenci seviyesinin üzerinde gördükleri ortaya çıkmıştır. Ayrıca öğretmenlerin öğretim programının günlük hayatla ilişkilendirilecek bir yapıda olmadığını söyledikleri tespit edilmiştir. Bununla birlikte öğretmenlerin dersin öğrenci seviyesine indirgenerek erken yaşta kesinlikle verilmesinden yana oldukları, dersi demokratik vatandaş yetiştirme özeliği nedeniyle gerekli bir ders olarak gördükleri ve içerik itibariyle sosyal bilgilerin içerisine entegre edilebilecek bir yapıda olduğunu ifade ettikleri belirlenmiştir.
Keywords
- Alkın, S. (2007). İngiltere ve Türkiye’de ilköğretim programlarındaki vatandaşlık eğitiminin karşılaştırılması.
- Altunya, N. (2003). Vatandaşlık bilgisi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Arslan Türker, Ş. (2005): İlköğretimde vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersinin öğretiminin öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi (Ayaş İlçesi Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Aydeniz, D. (2010). İlköğretim 4. 5. sınıf sosyal bilgiler dersinin insan hakları ve demokrasi eğitimindeki işlevselliği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Sakarya.
- Balbağ, N. L., Gürdoğan Bayır, Ö. & Ersoy, A. F. (2017). İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersini öğretmenler ve öğrenciler nasıl algılıyor? Sakarya University Journal of Education, 7(1), 223-241.
- Barth, J. & Demirtaş, A. (1997). İlköğretim sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: YÖK/Dünya Bankası Yayınları.
- Başaran, T. (2007). İlköğretim okullarında vatandaşlık ve insan hakları eğitimi programının uygulanışına ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Crick, B. (2007). Demokrasi. (Çev. H. Yolsal). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- Çiftçi, A. (2008). Vatandaşlık bilgisi (Demokrasi ve insan hakları). Ankara: Gündüz Yayıncılık.
- Elkatmış, M. (2013). 1998 Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi programı ile 2010 vatandaşlık ve demokrasi eğitimi programlarının karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 5974.
- Er, H., Ünal, F. & Özmen, C. (2013). 8. sınıf vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersinin 4. sınıfa alınmasına ilişkin görüşler üzerine bir araştırma. International Journal of Social Science, 6(8), 179-196.
- Erdoğan, E. (2015). Ortaöğretim demokrasi ve insan hakları dersi öğretim programının Avrupa Birliği ölçütlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- Gall, M., Borg, W. & Gall. J. (1996). Educational research: An introduction. New York: Longman.
- Göz, N. L. (2010). İlköğretimde demokrasi ve vatandaşlık eğitimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
- Gözel, Z. (2005). Demokrasi eğitimi ile ilgili bir öğretim programını hazırlama ve bu programı değerlendirme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
- Gözübüyük, A. Ş. (1992). Anayasa hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi.
- Gözütok, F. D. (1999). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi projesi. 4. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri 1 (ss. 55-67). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Güdücü, H. S. (2008). İlköğretim programlarında yer alan vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersine ilişkin öğretmen algısına yönelik: Manisa örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
- Gülmez, M. (2001). İnsan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: TODAİE.
- Gürbüz, G. (2006). İlköğretim 7. ve 8 sınıflarda vatandaşlık bilgisi dersinde demokrasi eğitimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
- Gürel, D. (2016). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersine yönelik görüşlerinin karşılıklı olarak incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 641-660.
- Güven, S. (2010). İlköğretim birinci kademede vatandaşlık eğitimi üzerine bir durum çalışması. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Güven, S., Tertemiz, N. & Bulut, P. (2009). Vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimine yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 149-170.
- Heater, D. (2004). Citizenship: The civic ideal in world history, politics and education. Manchester: Manchester University Press.
- Izgar, G. (2017). İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi ders kitabının yapılandırmacı yaklaşım açısından irdelenmesi. İlköğretim Online, 16(2), 584-600.
- Kaçar, H. & Kaçar, M. (2016). İlkokul dördüncü sınıf öğretmenlerinin dördüncü sınıf insan hakları yurttaşlık ve demokrasi dersine ilişkin görüşleri. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi/The Journal of International Education Science, 3(7), 182-196.
- Kaymakcı, S. (2009). Yeni Sosyal bilgiler programı neler getirdi?. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(5), 1530-1545.
- Kaymakcı, S., Öztürk, M., Palancı, M. & Kırpık, C. (2015). İlkokul öğretmenlerinin gözünden demokrasi ve insan hakları eğitimi. İçinde M. Öztürk, A. Saydam & M. Palancı (Eds.). Demokrasi, Yurttaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi (ss. 19-49). Kayseri: Orka Matbaa.
- Keleşoğlu, S. (2008). Demokrat yurttaş niteliklerinin kazandırılması açısından 7.-8. sınıf vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersi programı (2000) ile 6.-7. sınıf sosyal bilgiler dersi programının (2005) karşılaştırılması.
- Kepenekçi, Y. K. (2000). İnsan hakları. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Kepenekçi, Y. K. (2014). Eğitimciler için insan hakları ve vatandaşlık. Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Koca, D. (1998). Vatandaşlık bilgisi ve insan hakları eğitimi dersinin öğretmen algısına göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Kuş, E. (2012). Nicel-nitel araştırma teknikleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
- MEB. (1995). İlköğretim genel müdürlüğü ortaokul programı. Ankara: MEB Yayınevi.
- MEB. (1997). 10.09.1997 tarih ve 82 sayılı Talim ve Terbiye Kurulu Kararı. Ankara: MEB Yayınevi.
- MEB. (2011). İlköğretim vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
- MEB. (2015). İlkokul (4.Sınıf) insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi (taslak) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
- Metin, M. (2002). Vatandaşlık ve insan hakları dersinde demokratik tutum geliştirme ve insan haklarının önemi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
- Naval, C., Print, M. & Veldhuis, R. (2002). Education for democratic citizenship in the new europe: context and reform. European Journal of Education, 37, 107-128.
- Oğuz Haçat, S. & Demir, F. B. (2017). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersine ilişkin görüşleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 1-17.
- Özbek, R. (2004). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi ders amaçlarının gerçekleşme düzeyi. Yayımlanmamış doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Öztürk, C. & Dilek, D. (Eds.). (2005). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. M. Bütün, S. Beşir Demir (Çev. Ed.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Robson, C. (1993). Real world research: A resource for social scientists and practitioners-researchers. Massachusetts: Blackwell Publishers.
- Safran, M. (2008). Sosyal bilgiler öğretimine bakış. İçinde B. Tay & A. Öcal (Eds.), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (ss. 1-19). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Sağlam, H. İ. & Hayal, M. A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin “insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersinin ilkokul 4. Sınıfta yer almasına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 207-217.
- Som, İ. & Karataş, H. (2015). Türkiye’de vatandaşlık eğitimi üzerine bir inceleme. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1). 33-50.
- Sözer, E. (1998). Sosyal bilimler kapsamında sosyal bilgilerin yeri ve önemi. İçinde G. Can (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi (ss. 1-14). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Tonga, D. (2013). 8. sınıf öğrencilerinin vatandaşlık bilinci düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Toprak, E. & Demir, S. B. (2017). İlkokul 4. sınıf “insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersinde yaşanan sorunların sınıf öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (4), 2160-2179.
- Toraman, Ç. (2012). İlköğretim 8. sınıf vatandaşlık ve demokrasi eğitimi ders programının (2010) değerlendirilmesi.
- Ulubey, Ö. (2015). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi programının yaratıcı drama ve diğer etkileşimli öğretim yöntemleri ile uygulanmasının akademik başarıya ve demokratik değerlere bağlılığa etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Ulusoy, K. & Erkuş, B. (2016). İlkokul 4. sınıfta “insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersinin okutulmasına ilişkin sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(24), 1143-1172.
- Ülger, M. (2012). İlköğretim okullarında insan hakları ve vatandaşlık eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi, Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Ülger, M. (2013). İnsan hakları ve vatandaşlık eğitimi ara disiplin alanı uygulamasının sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri bağlamında değerlendirilmesi. Turkish Journal of Education, 2(3), 14-29.
- Ülger, M. & Yel, S. (2013). Ara disiplin alanı olarak insan hakları ve vatandaşlık eğitimi ile ilgili ilköğretim öğretmenlerinin yeterlik algıları. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(10), 19-32.
- Üstel, F. (2014). "Makbul vatandaş"ın peşinde: II. meşrutiyet'ten bugüne vatandaşlık eğitimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Yavuz, N., Duman, T. & Karakaya, N. (2016). İnsan hakları ve demokrasi vatandaşlık bilgisi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, M. (2007). Beypazarı ilçesi ilköğretim okulları ve liseleri yönetici ve öğretmenlerinin insan hakları eğitimine yönelik tutumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Yücel, H. A. (1994). Türkiye’de ortaöğretim. Ankara: Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Yürük, N. (2005). An analysis of the nature of students' meta-conceptual processes and the effectiveness of meta- conceptual teaching practices on students' conceptual understanding of force and motion. Unpublished doctoral dissertation. The Ohio State University, USA.
- düzeylerinde okutulan insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi eğitimine ilişkin yapılan bir değişiklik de 2012
- dersinin adı değiştirilerek “İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi (İHYD)” dersi adını almış ve dersin 2015-
- 2016 eğitim-öğretim yılından itibaren ilkokul 4. sınıflarda haftada iki ders saati okutulması planlanmıştır
- (MEB, 2015). İlgili literatür tarandığında insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi eğitimine yönelik birtakım
- Araştırmaya ilişkin veriler 2015-2016 eğitim-öğretim yılı ikinci dönemi Mayıs ve Haziran ayları içerisinde
- 3Bu araştırma Doç. Dr. Selahattin Kaymakcı danışmanlığında Betül Akdeniz tarafından 2018 yılında Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde tamamlanan “İlkokul 4.
- öğretilmelidir. Er, Ünal ve Özmen’in (2013) ile Kaymakcı ve arkadaşlarının (2015) çalışmalarında da
- Gürdoğan Bayır ve Ersoy, 2017; Gürel, 2016; Güven, 2010; Kaymakcı vd, 2015; Ülger, 2012; Ülger ve Yel, 2013)
